شاید تاکنون از درمان با لیزر در رشته های مختلف پزشکی از جمله پوست و مو زیبایی، چشمپزشکی و . . . چیزهایی شنیده و یا تجربیاتی داشته باشید .اما از تکنولوژی لیزر در دندانپزشکی چه میدانید ؟ آیا لیزر دندانپزشکی واقعا وجود دارد یا شایعهای بیش نیست ؟
برای یافتن پاسخ این سوالات به خانم دکتر سیدهمریم حاکمزاده ، دندانپزشک – جراح و لیزرتراپیست با بیش از یک دهه تجربه در این زمینه مراجعه نمودهایم و سوالات غالب مراجعهکنندگان را از ایشان پرسیدهایم .
لیزر دندانپزشکی چیست ؟
قرنها است که از نور با عناوین "هلیوتراپی" یا "فوتوتراپی" برای درمان بیماریها استفاده میکنند . لیزر به زبان ساده همان نور تشدید یافته است که یه صورت دقیق در موضع انتخابی ما جذب میشود و عملکرد مورد نظر ما را صورت میبخشد . به دنبال پیشرفتهای تکنولوژیکی لیزر در حوزههای گوناگون پزشکی ، سیستمهای لیزیک دندانپزشکی هم به دلیل احساس نیاز در بخشهای مختلف درمانی، مورد توجه قرار گرفتهاند .
گرچه مبحث لیزر دندانپزشکی چندان هم جدید نیست و اولین درمانهای انجام شده در دندانپزشکی به سال 1960 برمیگردد ،اما این علم در کشور ما نوپا است .
از آن سال تاکنون لیزرهای زیادی با طول موجهای مختلف و کاربردهای مختلف به دندانپزشکان معرفی شدهاند که استفاده از آنها هرنوع درمانی را سریعتر و موثرتر میکند که در واقع میزان رضایتمندی بیمار را بالاتر میبرد .
لیزر در حوزه دندانپزشکی چه کاراییهایی دارد؟
ابتدا باید درکی ساده از انواع لیزرها داشته باشیم . لیزرها به دوگروه کلی "لیزر بافت نرم" و "لیزر بافت سخت" تقسیم میشوند که طبعا هرکدام از این دو گروه زیرمجموعههای مختلفی دارند .
لیزر بافت نرم به زبان ساده جایگزین تیغ یا چاقوی جراحی سنتی ما است . در جراحیها با استفاده از آن برشی بسیار دقیق بدون خونریزی خواهیم داشت که از ابزارهایی مانند تیغ جراحی برنمیآید . مزیت مهم دیگر آن ترمیم سریع در محل جراحی است به نحوی که پس از انجام برش نیازی به بخیه و محدودیتهای ناشی از آن نیست .
عدم خونریزی ، حذف تورم و درد پس از جراحی ، عدم نیاز به آنتیبیوتیکتراپی جز در موارد خاص و حتی عدم نیاز به مسکن از دیگر مزایای قابل دفاع لیزر است. لیزربافت سخت هم آن چنان که از نامش بر می آید مناسب بافتهای سخت یعنی استخوان و دندانها است.
منظورتان از جراحی لیزیک در بافت نرم چیست ؟
در درمانهایی مثل جراحی لثه بهدلیل ابتلا به عفونت ، افزایش طول تاج دندان با هدف ترمیم یا تهیه روکش در مواردی که پوسیدگی یا شکستگی دندان به زیر لثه راه پیدا کرده است ، کشیدن یا جراحیهای دندان عقل ، درمانهای زیبایی که به تغییرات لثهای نیازمندند ، درمان آنی زخمهای دهانی مثل آفت و تبخال و . . . قطعا بهترین انتخاب استفاده از تکنولوژی لیزر خواهد بود . .
کاربردهای لیزر بافت سخت چیست ؟
همانطور که مستحضرید بیشترین علت مراجعه افراد به دندانپزشکی "پوسیدگی دندانی" است .
شکایت عمده بیماران در این مورد به احساس درد در حین درمان و حتی پس از آن و صدای ناخوشایند دریلهای تراش دندان برمیگردد .
یکی از متداولترین کاربردهای لیزر بافت سخت برداشت پوسیدگیهای دندانی است .تفاوت استفاده از لیزر برای تراش دندان با وسایل متداول چیست ؟
به دلایل زیادی استفاده از لیزر در تراش دندان برتر از ابزارهای فعلی است :
مهمترین مزیت حذف نیاز به تزریق در پوسیدگیهای کمعمق تا متوسط است . این ویژگی بهخصوص برای اطفال و کسانی که ترس از دندانپزشکی دارند پررنگتر است .
ضمنا وقتی که لیزر هوشمند برای تراش پوسیدگی دندان استفاده میشود تنها بافت پوسیده هدف ماست ، یعنی بافت سالم دندان دست نخورده باقی میماند ، کاری که از دریلهای دندانپزشکی ساخته نیست . دریلها چه با ایجاد حرارت و چه با لرزش مداوم وبه دنبال آن ایجاد ترک های میکروسکوپیک به بافت سالم اطراف پوسیدگی آسیب میرسانند و این علت اصلی درد دندان پس از ترمیم آن است . بهعلاوه برداشت غیرارادی بیشاز حد دندان گاهی ترمیم دندان را بهسوی درمان ریشه یا عصبکشی سوق میدهد .
از این ها هم که بگذریم تغییرات لیزر روی بافتهای باقیمانده در راستای ماندگاری بیشتر ترمیمهاست . بهاین معنا که نهتنها احتمال خارج شدن ماده ترمیم(به اصطلاح افتادن ترمیم) بسیار کمتر است ، به دلیل باند و چسبندگی قویتر دندان که تنها لیزر قادر به ایجاد آن است ، احتمال بروز عود پوسیدگی زیر ترمیم هم ناچیز است .
تصور بفرمایید برای یک کودک چه چیزی میتواند خوشایندتر از ترمیم دندانش بدون تزریق بیحسی و صدای دلهرهآور دریلها باشد ؟
آیا لیزر در عصبکشی دندان هم به کار میرود ؟
بهتر است بگوییم درمان ریشه . خوشبختانه لیزرها به عنوان ابزار کمکی دراین زمینه بهخصوص در درمان آبسههای عفونی دندان کاربرد دارند . بدون استفاده از لیزر گاهی از اوقات این دندانها محکوم به کشیدن هستند . جالب است که بدانید در بسیاری از موارد با استفاده از اثر ترمیمی لیزر روی بافت عصبی دندان می توانیم درمان ریشه را به ترمیم تبدیل کنیم ؛همان چیزی که مطلوب همه به خصوص برخی مشاغل خاص از جمله خلبانان و مهمانداران هواپیما است .
آیا لیزر در ایمپلنتها هم به ما کمکی میکند ؟
لیزرها چه در زمان جایگذاری ایمپلنتها وچه در موارد ناموفق ایمپلنت که منجر به لق شدن و از دست رفتن آن میشود به صورت موثر کاربرد دارند .
محدودیتهای استفاده از لیزر چیست یا به عبارتی لیزر چه خطراتی دارد ؟
موکدا در تمام مقالات علمی و دانشگاهی به این نکته اشاره شده است که منع استفاده از لیزر برای هیچ گروهی از افراد وجود ندارد مگر کسانی که از باتریهای قلبی استفاده میکنند .
باالعکس لیزر میتواند بی خطرترین درمان انتخابی برای برخی از افراد از جمله خانمهای باردار و شیرده ، افراد دیابتیک ، افرادی که دچار فشار خون بالا هستند ، کسانی که داروهای قلبی و داروهای رقیقکننده خون مصرف میکنند ، افرادی که ترس شدید از دندانپزشکی دارند و . . . باشد .
و سخن آخر:
لیزر با معرفی درمانهای جدید و بهینهسازی درمانهای متداول ، انقلابی شگرف در میزان موفقیت ما به وجود آورده است .
امروزه ما مدعی هستیم که قادر خواهیم بود دنیای دیگری ازدندانپزشکی را از دریچه لیزر به بیمار نشان دهیم. دنیایی سرشار از آرامش و عاری ازاسترس.